Buiten & Binnen (over participatie)
Democratie - burgerparticipatie
Het is niet gewoon in de semipublieke sector om van buiten naar binnen te denken. In het bedrijfsleven wordt je afgestraft als je de markt niet (goed genoeg) volgt en die marktdruk ontbreekt helaas vaak bij zorg, welzijn, corporaties en onderwijs. Elke organisatie kan er echter wel op sturen en de organisatie hierop inrichten. Lees mijn visie hierop bij ‘Structuur & cultuur’.
De achterliggende gedachte is dat een semipublieke organisatie nog veel meer moet weten wat de gemeenschap / de maatschappij van hen verwacht, dan een commercieel bedrijf. Een commercieel bedrijf kan het succes relatief simpel meten met de mate van winst, terwijl een semipublieke organisatie veel dieper onderzoek moet doen naar de wensen en behoeften. De zogenaamde feedback-loop is traag en dus is het corrigerend vermogen geringer dan in de commercie. De motivatie van alle medewerkers moet dan ook zijn om maximale legitimiteit te behalen voor het gedane werk. Dat betekent dat ‘alle antennes – alle ogen en oren – open moeten staan, wat de behoeften van de cliënt, student, huurder en burger, zijn. Die behoeften moeten soms samen met de cliënt, student, huurder en burger gedefinieerd worden. In het Engels noemt men dat ‘consultative selling’: samen de behoeften vormgeven. Dat doe je onder andere met participatie !
Participatie: begin bij de ander en neem participatie 'bloedserieus'
De Nederlandse maatschappij is structureel veranderd in de afgelopen 50 jaar. Dat is geen hype, maar een onomkeerbaar gegeven. De belangrijkste vraag is wat doen ‘wij’ ermee? Het belangrijkste is dat we onderkennen dat de maatschappij veranderd is. Het is daarom onhandig om terug te gaan naar oude waarden en gewoonten. Dat geldt ook voor de roep naar meer menselijke maat. Natuurlijk moet de menselijke maat terugkeren, maar het zal een ander ‘jasje’ moeten krijgen dan de kleinschaligheid (en de betutteling) uit de vorige eeuw. De invulling van de participatie ziet er in de 21ste eeuw ook anders uit. Het belangrijkste is dat we nu van buiten naar binnen (moeten) kijken, terwijl de kleinschaligheid van de vorige eeuw naar binnen gekeerd was, vanuit een principe dat we (bijvoorbeeld de arts, de wethouder, de dominee etc) het goed met de burger voorheeft……. Lees verder over deze diagnose
Een van de belangrijkste aspecten van participatie is: Neem participatie serieus. Participatie doe je er niet bij; het moet een onderdeel van het denken en het gedrag zijn. Participatie werkt pas goed als je begint bij de deelnemers en als zij zien dat hun deelname resultaten oplevert. Pas dan voelen de participanten zich serieus genomen. Participatie is het tegenovergestelde van een blauwdruk, want het gaat erom aan te sluiten bij de burger/huurder/cliënt/student. Deze participant bepaalt dus mede de agenda en het proces. In het rapport (Vertrouwen in Burgers) van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR – juni 2012) wordt dit perfect beschreven. Ik heb voor de leesbaarheid een boekbespreking gemaakt. Zie ook twee samenvattingen van soortgelijke rapporten in 2014.
Ik was jaren voorzitter van een bewonersvereniging in mijn wijk en zodoende ben ik oprecht ervaringsdeskundige. Daarnaast kan je veel over mijn ervaringen met burgerparticipatie lezen bij twee andere burgerinitiatieven in Amersfoort: Het Nieuwe Samenwerken en Bewoners033.nl In beide burgerinitiatieven ervaar ik de stroperigheid van participatie, maar ook de wens van vele mensen ‘om het anders aan te pakken’.
Van buiten naar binnen denken (en doen) is voor velen geen eenvoudige omslag, want het is een breuk met decennia ‘ander gedrag’. Het is echter minder moeilijk dan je denkt: oprecht gedrag en respect voor de ander opent vele deuren.
Mijn projecten op dit terrein: burgerparticipatie, huurdersparticipatie bij prestatieafspraken, samenwerken met ondernemingsraden.